سلام
ندا برهانی نسب هستم مشاور تحصیلی و مشاور کنکور و در این مقاله درباره منحنی فراموشی و راهای جلوگیری از فراموشی مطالب با شما صحبت خواهم کرد.
اگر دانشآموز مدرسه ای یا داوطلب کنکور باشی، احتمالاً این جمله را هزار بار تجربه کردهای «دیروز خوندم، امروز یادم رفت!» انگار مغز آدم یک دکمه دارد به اسم حذف خودکار!!!!!!! و تا فرصت پیدا میکند، هرچه را حفظ کردهای آرامآرام پاک میکند!!
اما واقعیت این است که این «فراموشی» فقط برای شما نیست و برای همه آدمهاست و یجورایی قانون طبیعی مغز است!!!
فقط کافی است بهجای جنگیدن با آن، طبق قواعد خودش با آن کنار بیاییم و جلوی این فراموشی های ناخواسته را بگیرم.
در این مقاله با هم سه موضوع مهم را دقیق بررسی میکنیم:
منحنی فراموشی چیه؟ و چرا اصلاً مطالب رو فراموش میکنیم؟
تکرار مناسب و علمی برای جلوگیری از فراموشی چگونه است؟
جعبه لایتنر چطور کار میکند و چرا اینقدر در یادگیری محبوب است و چطوری جلوی فرامو.شی را میگیرد؟
۱. منحنی فراموشی
در مشاوره تحصیلی ، داستان واقعی اینکه مغز چطور اطلاعات را به گاردریل میدهد!!!!!!!!!!!!!!
سالها پیش یک روانشناس آلمانی به نام ابینگهاوس آمد و بررسی کرد ببیند انسان چهطور فراموش میکند. نتیجه چی شد؟؟ اون فهمید که انسان بلافاصله پس از یادگیری، بخش بزرگی از اطلاعات را فراموش میکند!!!!!
هرچه زمان میگذرد، شیب فراموش شدن کمتر میشود.
اما اگر در زمان مناسب مطالب را مرور کنیم، میزان فراموشی به شکل چشمگیری کم میشود.
این یافته تبدیل شد به چیزی که امروز به آن میگوییم منحنی فراموشی
تصور کن امروز یک مطلب جدید از زیست یا فیزیک یاد گرفتهای. اگر آن را مرور نکنی:
بعد از ۲۴ ساعت، تقریباً ۶۰ تا ۷۰ درصدش از ذهن شما میرود!!
بعد از چند روز، فقط یک چیز کاملاً مبهم از آن در ذهنت میماند.
و بعد از یک هفته یا دو هفته، ممکن است انگار اصلاً ندیده بودی!!!!!
یعنی مغز آدمیزاد به شکل پیشفرض برای «بقا» طراحی شده، نه برای امتحان و کنکور!! و فراموش میکند تا جا باز کند برای چیزهای خیلی مهم و ضروری برای بقا! و اما نکته طلایی ماجرا همینجاست که مرور بهموقع منحنی فراموشی را جابهجا میکند!
یعنی اگر تو یک مطلب را درست در «زمان مناسب» مرور کنی مغز دوباره آن را مهم تلقی میکند(مهم و حیاتی برای بقا!! یعنی یکجورایی گول میخورد و فکر میکند آن مطلب آنقدر حیاتی بوده که تو چندین مرور برایش گذاشته ای! همچنین مدت زمان فراموش شدنش بیشتر میشود و و هر مرور، فاصلهات تا فراموشی را چند برابر میکند.
به همین دلیل مرور روز بعد، دوه روز بعد، چهار روز بعد و هشت روز بعد و … بهترین روش است.
از نظر بهترین مشاوران کنکور ایران کسانی که خوب مطالعه میکنند ولی «مرور اصولی» ندارند، مثل کسیاند که یک ظرف را تا نیمه پر میکند اما تهش سوراخ است!!
۲. تکرار مناسب؛ برای جلوگیری از فراموشی
درخصوص مرور یک چیز مهم رو فراموش نکنید!اونم اینکه هر مروری هم اثر ندارد و در واقع مروری تاثیر دارد که درست در زمانبندی علمی انجام شود.
پس دقیقاً چند بار و چه زمانی مرور کنیم؟
الگوی طلایی مرور (روش ۱، 2، 4، 8 ، 16، 32 )
این یکی از کاربردیترین مدلهای مرور است:
مرور اول: همان روز یادگیری
مرور دوم: 2 روز بعد
مرور سوم: 4 روز بعد
مرور چهارم: 8 روز بعد
مرور پنجم: 16 روز بعد
مرور پنجم: 32 روز بعد
بعد از این مرورها، آن مطلب تقریباً در ذهن «حک» میشود(تا آخر عمر!!!)
اگر این مدل را امتحان کنی، حتی برای سختترین مطالب هم لازم نیست ۱۰ بار از اول بخوانی. مرورهای زمانبندیشده دقیقاً همان چیزی هستند که منحنی فراموشی را شکست میدهند.
انواع مرور از لحاظ فعال یا غیرفعال بودن:
اما مرور باید چگونه باشد؟
مرور باید فعال باشد، نه منفعل! و ما کلا دو مدل مطالعه داریم
مرور منفعل یعنی دوباره متن را بخوانی ورق بزنی نگاه کنی حفظهای قبلی را خطخطی مرور کنی که این روش خیلی کم اثر است.
اما مرور فعال یعنی:
تست بزنی سوال حل کنی از خودت پرسش و پاسخ بکنی از روی حافظه بازخوانی کنی نکات مهم را دوباره بنویسی و در مرور فعال، مغز «درگیر» میشود، نه ناظر!!.
چرا مرور فعال بهتر است؟
چون مغز وقتی چیزی را بازیابی میکند، آن را در مسیرهای عصبی قویتری ذخیره میکند.پس وقتی تست جدید میزنی، مغز را مجبور میکنی اطلاعات را از حافظه بیرون بکشد و همین باعث ماندگاری میشود.
۳. جعبه لایتنر؛
سیستم مرور هوشمندی که به وقتش بهت یادآوری میکند
حالا که فهمیدیم مرور چهقدر مهم است، وقتش است با یکی از بهترین ابزارهای مرور آشنا شویم یعنی جعبه لایتنر
این جعبه را یک دانشمند اتریشی به نام سباستین لایتنر طراحی کرد تا مطالب را دقیق در همان زمانی که مغز نیاز به مرور دارد، تکرار کنیم.
جعبه لایتنر چطور کار میکند؟
جعبه معمولاً شامل ۵ خانه است. هر کارت یا فلشکارت از خانه ۱ شروع میشود و با هر بار پاسخ درست، به خانه بعدی میرود. اگر یکبار اشتباه شود، دوباره به خانه اول برمیگردد.
خانه ۱: مرور هر روز
خانه ۲: مرور هر دو روز
خانه ۳: مرور هر چهار روز
خانه ۴: مرور هر هشت روز
خانه ۵: مرور هر شانزده روز (و تثبیت بلندمدت)
این سیستم دقیقاً براساس منحنی فراموشی طراحی شده و اتوماتیک کاری میکند که مطالب در بازه های زمانی منسب تکرار شود.
چرا لایتنر اینقدر اثرگذار است؟
چون:
مطالب آسان را بیخودی هر روز مرور نمیکنی
مطالب سخت بیشتر جلوی چشمت میآیند
مرورها کاملاً فاصلهمند و علمی هستند
مغز با تکرار بیش از حد خسته نمیشود
در وقت و انرژی صرفهجویی میکنی
یادگیریات همیشگی میشود، نه موقتی
برای چه درسهایی لایتنر بهترین گزینه است؟
زیست شناسی
فرمولها و موازنه های شیمی
لغات عربی
لغات زبان
نکات حفظی همه دروس
تاریخ ادبیات
فرمولهایی که سخت به خاطر سپرده میشوند
تعاریف و مفاهیم کوتاه
استثناها
جدولها و طبقهبندیها
کلاً هر چیزی که «سوالجوابمحور» باشد، برای لایتنر عالی است (یعنی پاسخ کوتاه داشته باش!!!)
۴. تکرار مناسب درسها
برنامهای که باید در عمل اجرا شود
بسیاری از دانشآموزها میدانند که مرور مهم است، اما مشکلشان اجرای آن است.برای همین یک مدل بسیار کاربردی برایت میگذارم:
برنامه مرور ۴ مرحلهای
بعد از اینکه یک مطلب درس جدید یاد گرفتی:
مرور ۱: همان روز
حتماً همان شب نگاه کوتاهی به خلاصهنویسی یا تستها بینداز.
مرور ۲: فردا
این مرور باعث میشود فراموشی اولیه مهار شود.
مرور ۳: 4 روز بعد
با تست زدن انجام شود تا مرور فعال باشد.
مرور 8: یک هفته بعد
چند تست جدید و چند سوال تشریحیدر این مرحله مطلب تقریباً تثبیت شده.
مرورهای بلندمدت:
هر دو هفته یک بار مرور سبک
ماهی یک بار نگاه کلی
با این مدل، هر مطلب تبدیل میشود به یک «دارایی پایدار در مغز».
بیشتر بخوانید:
بهترین مشاور انتخاب رشته کنکور کیست؟
۵. اشتباهات رایج در مرور
اشتباهاتی باعث میشود درسها سریع بخار شوند!!! و از مغز خارج شوند!
خیلی از داوطلبها تلاش میکنند ولی اشتباه مطالعه باعث میشود نتیجه نگیرد.چند اشتباه مهم:
۱. مرور بدون تست
مرور باید فعال باشد؛ فقط خواندن کافی نیست.
۲. مرور خیلی دیر
وقتی ۱۰ روز گذشته و بعد میروی سراغش، تقریباً باید دوباره از صفر بخوانی.
۳. حجم زیاد مرور در یک روز
مرور باید کمکم باشد، نه یکباره.
۴. خلاصهنویسیهای طولانی
مرور باید سریع باشد؛ خلاصهها باید مختصر و کاربردی باشند.
۵. بیبرنامه بودن
اگر ندانی فردا چه باید مرور کنی، مغزت همه چیز را رها میکند.
۶. ثبات از سختی مهمتر است!
خیلی از دانشآموزها برنامههای سنگین مرور مینویسند اما بعد از چند روز رها میکنند.این نوع برنامه ریختن مثل رژیم سختی است که دو روزه ترک میشود.
مرور باید کم، مداوم و منظم باشد.حتی مرور ۱۵ دقیقهای هر روز، اثرش هزار بار بیشتر از مرور سنگین هفتگی است.
۷. ترکیب منحنی فراموشی + مرور علمی + لایتنر
معجزه برای درس خواندن
برای آنکه نهایت استفاده را ببری، باید این سه را با هم ترکیب کنی:
مطلب جدید را بفهم
همان شب یک مرور کوچک انجام بده
فردا مرور دوم
سه روز بعد مرور سوم
یک هفته بعد مرور چهارم
نکات مهم را روی فلشکارت بنویس و وارد لایتنر کن
هر روز فقط خانههای امروز را جلو ببر
اگر این سه اصل را رعایت کنی:
لازم نیست مطالب را ۱۰ بار از ابتدا بخوانی
فشار ذهنیات کمتر میشود
اعتماد به نفست بیشتر میشود
و مهمتر از همه:فراموشی دیگر یک دشمن نیست؛ تبدیل میشود به یک فرایند قابل مدیریت
جمعبندی صمیمی
مغز آدم موجود عجیب و دوستداشتنی است. فراموش میکند چون این کار برایش مفید است.اما اگر تو به او علامت بدهی که یک مطلب مهم است، آن را نگه میدارد.و این علامت چیزی نیست جز مرور بهموقع.
منحنی فراموشی به ما میگوید مغز چگونه فراموش میکند.
تکرار مناسب میگوید چه زمانهایی باید مرور کنیم.
جعبه لایتنر این مرورها را هوشمند و آسان میکند.
اگر این سه را کنار هم بگذاری، هیچ درسی از ذهنت فرار نمیکند.تو فقط باید آرام، پیوسته و طبق برنامه جلو بروی.
دیدگاهتان را بنویسید